Tại sao lại gọi là "ba phải"?

Question

Ba phải thường dùng để chỉ người thiếu lập trường. Nhưng tại sao nói người này là "ba phải" mà không phải "hai phải" hay "bốn phải"?

Answer 1

Cụm từ "ba phải" có khả năng xuất phát từ một câu chuyện bên Tàu.

Tư Mã Huy, tự là Đức Tháo, là người thời hậu Hán. Trong tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa, Tư Mã Huy được biết đến làn người tiến cử Gia Cát Lượng và Bàng Thống cho sứ quân Lưu Bị (mặc dù theo lịch sử thì người làm việc đó là Bàng Đức Công, chú của Bàng Thống và là bạn của Tư Mã Đức Tháo).

Về câu chuyện liên quan đến chữ ba phải, thì Tư Mã Huy được biết đến là người không bao giờ đề cập đến những thiếu sót hay khuyết điểm của người khác. Câu trả lời của ông cho cả tin tốt và xấu sẽ luôn là "hảo" (好; nghĩa đen là "tốt" hoặc "có").

Khi nghe Lưu Bị cất nhắc Gia Cát Khổng Minh ông ta bèn nói “tốt”. Có người nói với ông ta rằng đứa con đã chết, ông ta nói: “Tốt quá”. Người vợ trách rằng: “Con người lấy đức làm trọng, sao nghe thấy chuyện con người ta chết mà lại nói là tốt”. Ông ta trả lời rằng: “Ta lại thấy như vậy là tốt”.

Hoặc dị bản khác thì có câu hỏi  "Ông có khỏe không?", Tư Mã Huy trả lời: "Khỏe." (hảo, ở hiểu là khỏe).

Có thể Tư Mã Đức Tháo rất nhiều lần nói "hảo", nhưng các câu chuyện kể lại thường tóm lại 3 lần (Ở TQ, ông này được mệnh danh là "hảo hảo tiên sinh").

Có thể vì vậy mà ở Việt Nam có từ "ba phải" do ảnh hưởng của câu chuyện trên.